Luchtreinigers en ventilatie

De luchtkwaliteit in huis komt steeds meer in de belangstelling:

  • Door de groeiende druk op energiezuinigheid worden isolatiemaatregelen genomen die de luchtkwaliteit beïnvloeden. Het motto; isoleren is ventileren is mogelijk ook: reinigen .
  • Meer bewustzijn dat de kwaliteit van de binnenlucht is vrijwel niet vast te stellen door menselijke waarneming en dit (te) lang is veronachtzaamd en overgelaten aan het toeval.
  • Veel aandoeningen zoals astma, hooikoorts, COPD, virale en bacteriële ziektes zijn luchtkwaliteitgerelateerd. De COVID-uitbraak heeft deze problematiek actueel gemaakt[1].
  • De zorgelijke luchtkwaliteit in een aantal Aziatische steden[2] die luchtreiniging in huis noodzakelijk maakt heeft geleid tot een stortvloed aan producten van oosterse makelij.
  • Tot nog toe werd het CO2-gehalte als kwaliteitsindicator[3] gebruikt maar recent ontwikkelde, betaalbare sensoren kunnen nu specifieke luchtkwaliteit meten en de reiniging sturen.
  • Met deze sensoren zijn ook betaalbare luchtkwaliteitmeters op de markt gekomen.

Het draait daarbij allemaal om Aërosolen: een mengsel van vloeistofdeeltjes en kleine vaste deeltjes, dus ook pollen, fijnstof en andere ziekteverwekkers, die in de lucht rondzweven.

Adviezen en inzichten
  • Ventileren met buitenlucht zoals Mechanische- of WTW-ventilatie werkt goed tegen virussen maar soms niet afdoende als veel mensen langdurig aanwezig zijn of sporten.
  • Re-circulatie met airco of ventilator geeft juist een risico van verspreiding (van virussen).
  • Om verspreiding van ziektekiemen te reduceren dienen toiletten te worden doorgespoeld met gesloten klep want directe verspreiding of ook via de luchtafzuiging van het toilet is mogelijk.
  • De luchtvochtigheid verhogen of verlagen heeft weinig invloed op aërosolen. Echter, voor welzijn en effectiviteit van verwarming is een relatieve vochtigheid rond 50% optimaal.
  • Luchtreinigers kunnen aërosolen reduceren, maar moeten altijd worden toegepast samen met buitenlucht ventilatie.
  • Luchtreinigers kunnen dienen voor het filteren en onschadelijk maken van:

Fijnstof: Particulate Matter (PMx) in grootte variërend, aangeduid in micrometers met    PM 0,3; PM 1; PM 2,5 en PM 10um.
 Fijnstof wordt algemeen gezien als gevaarlijk voor de gezondheid en levensbekortend.

Binnenshuis door menselijke activiteit gemaakt[4] :

Roken, openhaardvuur en kaarsen, koken vooral braden, stofzuigen en strijken.

Buitenshuis: Hoogovens,(diesel)motoren, banden, industrie en scheepvaart.

Pollen: gele, bruine of witte poederachtige substanties die in planten zitten, stuifmeel wat hooikoorts kan veroorzaken.

VOCs.  Volatile Organic Compounds. Door de mens gemaakte chemische stoffen, zoals oplosmiddelen in verf, spaanplaat, schoonmaakmiddelen, cosmetica, brandstoffen etc.

Bacteriën, sporen en schimmels. Relatief groot en goed te filteren.

Virussen. Deze zijn lastig te vangen omdat ze zo klein zijn. Ze kunnen onschadelijk worden gemaakt met Ionisatie of met UV-C licht, evt. in combinatie met TiO2.

  • Hout stoken is altijd ongezond voor iedereen, in huis en er buiten. Bronnen en adviezen[1].

De rook van een houtvuur bevat schadelijke stoffen, zoals fijnstof, kankerverwekkende koolwaterstoffen (PAK’s), VOS, dioxine, benzeen, acroeïne en koolmonoxide.

Fijnstof uit kachels: oude 6-40 g, nieuwe 4 -10 g, pellet 1-2 g, gas 0 g. (gram/ kg brandstof)

‘Van alle Nederlandse fijnstofuitstoot, oorzaak van luchtvervuiling en longklachten, komt een kwart uit de pijp van houtkachels en open haarden in huizen.’ Bron RIVM 15-2-2021.

Een verbetering is mogelijk te bereiken met een ABCAT® houtrookfilter[2]  (305 €) die in de rookgasafvoer wordt geplaatst.

Overzicht

Een overzicht van aërosolen van verschillende grootte en oorsprong en een aantal methoden die deze deeltjes kunnen afvangen zoals (uit een publicatie van Brise)

  1. Pre filter                     Een voorfilter om de grove deeltjes te vangen
  2. Koolstoffilter          Als voorfilter maar soms ook om geurtjes e.d. te filteren
  3. AB filter                      Antibacterieel stoffenfilter
  4. HEPA-filter               Hiervan zijn wel veel verschillende kwaliteiten  
  5. VOCs filters             Meestal voor specifieke stoffen, zoals formaldehyde HCOH of NO2
  6. UV-c licht                  Met of zonder TiO2 als extra reactor
  7. Ionisatie                     Maakt geladen deeltjes en die vangen fijnstof en virussen
  8. Electrostatisch      Deeltjes worden gevangen tussen elektrisch geladen filterlagen

Welke apparaat kiezen?

Er zijn zo veel apparaten op de markt dat kiezen lastig is. Stel jezelf daarom vragen als:

  • Welk luchtkwaliteit probleem moet worden opgelost?
    • Luchtweg klachten, allergie, spaanplaat lucht, besmettingsangst, houtstook lucht
    • Als dat niet duidelijk is, koop of huur eerst een luchtkwaliteitsmeter.
  • Hoe groot is de betreffende ruimte, hoe belangrijk vind u geluid en luchtstroming?
  • Heeft een WTW-systeem? Daar kan een elektrostatisch filter op worden aangesloten
  • Wilt u afstandsbediening, App control, vraagsturing door sensoren? 
  1. Met ventilator om lucht langs te voeren

Fijne filters
  • Lucht door fijne filters persen kost flink stroom[1] en maakt storend veel geluid[2]
  • Filters moeten regelmatig worden vervangen en zijn niet goedkoop
  • Vraagsturing door gebruik van sensoren is duurder maar beperkt verbruik en geluid.
Specifieke filters
  • Spaanplaat in meubels, stoot jarenlang het kankerverwekkende formaldehyde uit. De Dyson Pure Cryptonic heeft een specifiek filter; HCOH die dit onschadelijk maakt.
Electro-statische filters
  • Filteren effectief en met weinig luchtweerstand: Aspra Smart voor in de huiskamer. Aspra en Brink maken ook een model om in het aanvoerkanaal van de WTW te plaatsen
UV licht
  • UV-c maakt levende organismen onschadelijk zoals virussen en bacteriën
  • UV-c met Kwiklampen produceren het giftige ozon, UV-c Leds zijn o.k.
  • UV-c is niet zichtbaar en gevaarlijk als het naar buiten straalt (Blindheid, verbranding)
  1. Zonder ventilator en zonder filter

  • Een ionisator verspreid door onderlinge afstoting een wolk aan geladen deeltjes.
  • Deze ionen maken levende organismen onschadelijk zoals virussen[3] en bacteriën
  • Ionisators maken geen luchtstroom en geen geluid
  • Sommige modellen maken een beetje van het giftige ozon, niet geschikt in babykamers 
  • De Lightair ionflow produceert geen ozon. Er is 25 jaar aan ontwikkeld en er zijn rapporten beschikbaar o.a. van het Zweeds Nationaal Testbureau over de effectiviteit tegen virussen. De Lightair ionflow is als enige ook te huur (45 € / maand).
Luchtkwaliteit meters

Ook hierin een enorme keus. Enkele voorbeelden (originele fabrikantnaam onduidelijk)

Luchtreinigers tabel

Hieronder een tabel met een selectie luchtreinigers, een volledig overzicht is ondoenlijk ook omdat deze markt zich zeer snel ontwikkeld.

Voor laagste prijzen en leveranciers: even googelen

Merk , model

Opp.

m2

Ventilator

m3 / h

Afm. H*b*d

/ gewicht kg

 Filter Hepa, Ion UVc, AB Carbon, ES

Sensor

PM, VOC, rH Temp, Gas

RemCtl, App

Geluid

dB(A)

Verbruik

W

Prijs

Lightair ionflow

50

-

59 * Ø 19

/ 2,7

I

geen ozon

-

-

< 5

7

399

 

Progenion

PR369

20 - 60

-

68 * 24 * 20

/ 2

I

0,037ppm ozon

-

 

--

12

179

Venta LW45 Comfort Plus

60

-

45 * 30 * 33

/ 5,2

Luchtreiniger en bevochtiger

rH

-

14 – 45

8

399

Airfree P40

16

-

27 * 21 dia

/ 1,1

Verhitting

-

-

-

40

125

 

Progenion

PR-135UV

10-40

20

17*14*42

/ 2

ES, C,  I, UV

<0,05ppm ozon

-

-

30 - 35

12

129

Aspra Aura

Smart

75

400

68 * 29 * 38

/ 16

ES, C, ASPRA

 

 

PM 2,5

-

36 – 49

20

?

Aspra

S-Induct

In WTW aanvoer

600

78 * 37 * 34

/ 12

ES, C, ASPRA

 

 

-

-

-

14

2955

Brink

Pure induct

In WTW

aanvoer

600

77 * 39 * 36

/ 7,1

ES

 

-

-

-

4

1050

Healthpro 250

110

440

70 * 38 * 40

/ 16

Pre, Gas, H

-

-

22 - 67

135

1299

Pro airtech ZX9000

100

250

64 * 36 * 21

/ 7,2

Pre, AB, C, H, I

Stof, geur, licht

-

20 – 55

8 – 40

199

Clean air optima CA508

80

240

70 * 18 * 27

/ 6,5

AB, C, H, I,  UV

-

-

20 – 60

48

269

Clean air optima CA509

90

365

59 * 37 *20

/ 5

Pre, C, H, I

PM 2,5. rH, T

-

20 – 64

12 – 78

359

Clean air optima CA510

110

468

56 * 32 * 21

/ 7,5

Pre, C, H, I, UV

PM  2,5. rH, T

-

10 – 55

15 – 45

449

Progenion

PR950 UVS

80

24

70 * 24 * 17

/ 7

Pre, C, H, I, UV

geen ozon

Sensor ?

-

28 – 55

55

274

Thyzo TWE 900

160

900

62 * 57 * 22

/ 14,5

H, I

-

-

25 – 60

29 – 80

?

Extreme air

EDC 650 UV-C

100

650

185 * 45

/ 45

H , UV

-

-

27 – 49

275

 

2414

Brise C200

31

243

31 * 21 * 45

/  5

Pre, C, H, UV

 

PM 2,5. VOC, T, rH

A

5  – 45

 

42

369

Brise C360

95

390

35 * 24 * 53

/ 6

Pre, C, AB, H, VOC

PM 0,3 .1. 3. 10

VOC, T, rH

A

25 – 60

65

489

Winix Zero Compact

50

250

24 * 24 * 37

/3,1

Pre, C, H, I

PM 2,5

-

27 – 54

12-55

129

Winix Zero

99

390

38 * 21 * 60

/7

Pre, C, H, I
 

PM 2,5

-

27 – 51

3-55

189

Winix Zero Pro

120

Cap ?

42 * 25 * 60

/ 8,5

Pre, C, H, I

PM 2,5. Geur

-

28 - 55

5 - 90

170

LifeWise

Air purifier

10

10

6 * 6 * 13

C, H, I

-

-

35

1,3

29

Dyson Pure Cool

27

1300?

105* 12 *20

/ 5

C, H

PM2,5 PM10,T VOS, NO2, rH,

RC, A Voice,

?

?

599

Dyson Pure Cryptonic

27

1440?

105* 12 *20

/ 5

C, H, HCOH

PM 2,5 PM10,T VOS, NO2, rH,

RC, A Voice

?

?

649

Xiaomi 3H

49

380

24 * 24 * 52

/ 6,1

H

-

A

40 - 70

38

180

Philips 4000i

130

500

31 * 31 * 71

/ 8,9

C, H

PM 2,5

Gas

A

34 - 70

60

600

Philips 1000i

63

260

21 * 32 * 54

/ 5,2

C, H

PM 2,5

A

32 - 62

 

246

Philips 800i

49

190

25 * 25 * 37

/ 2,4

C, H

PM 2,5

-

35 - 61

22

134

 

Bijlage: Binnenlucht kwaliteit

Voor binnenluchtkwaliteit is vrijwel niets geregeld, ook niet in openbare gebouwen en scholen:

'Het RIVM heeft geïnventariseerd (2016) hoe de regelgeving over binnenmilieu in Nederland zich verhoudt tot die in andere EU-landen. Er blijkt vooral op Europees niveau regelgeving te bestaan. Daarnaast hebben enkele landen nationale regelgeving opgesteld. Deze nationale wet- en regelgeving betreft bijvoorbeeld etikettering van bouw- en decoratieproducten voor de uitstoot van vluchtige organische stoffen, monitoring van het binnenmilieu in woningen en openbare gebouwen, en nationale normen voor emissies uit bouwproducten en vloerbedekking. Vergeleken met Frankrijk, België en Duitsland is er in Nederland minder nationale regelgeving om de kwaliteit van het binnenmilieu te verbeteren.’

‘Er bestaat echter vrijwel geen specifieke regelgeving voor aanwezige concentraties van stoffen in de binnenlucht en de mate van blootstelling aan die stoffen. Daardoor ontbreekt de aandacht voor situaties waarin mensen aan stoffen vanuit meerdere bronnen staan blootgesteld.’

Er wordt vaak gerefereerd aan IAQ, Indoor Air Quality als een maat voor luchtkwaliteit. Helaas is dit niet een gestandaardiseerde grootheid maar losjes ingevuld a.d.h.v.de zeer verschillende inzichten van allerlei gezondheidsinstanties w.o. EPA, USA, DFG Duitsland en de WHO.

o.a. IDT (Renasas) heeft een TVOC sensor (Total VOlatile Component) die van een samen-stelling van 25 stoffen met zeer verschillende schadelijkheid meet en iets zegt over de IAQ.

 Een aardige whitepaper hierover: Overview of TVOC and Indoor Air Quality (renesas.com)

IDT IAQ rating

Reference level[1]

Air information

TVOC (mg/m3)

Air Quality

≤    1,99

Level 1

Clean Hygienic Air

(Target Value)

< 0,3

Very Good

2 – 2,99

Level 2

Good Air Quality

(If no threshold is exceeded

0,3 – 1,0

Good

3 – 3,99

Level 3

Noticeable Comfort Concern

(Not recommmended for exposure > 12 months)

1,0 - 3,0

Medium

4 -  4,99

Level 4

Significant Comfort Issues

Not recommmended for exposure >  1 months)

3,0 – 10

Poor

≥    5,0

Level 5

Unacceptable conitions

(Not recommmended)

> 10

Bad

 

 

Wettelijke grenswaarden kwaliteit buitenlucht

Wettelijke grenswaarden en actiedrempels zijn meestal een compromis tussen haalbaarheid en gezondheid. Grenswaarden: Nederland moet deze binnen een bepaalde termijn gaan bereiken

Veel van de wettelijke normen komen direct uit Europese richtlijnen.

Ze zijn vastgelegd in de Wet Milieubeheer. Het gaat om:

Stof

Soort norm

Concentratie

Status

NO2

Jaargemiddelde

40 µg/m3 (sinds 2015)

Grenswaarde / WHO advies

NO2

Uurgemiddelde (mag max. 18 keer / jr worden overschreden)[1]

200 µg/m3

Grenswaarde / WHO advies

PM10

Jaargemiddelde**

40 µg/m3

Grenswaarde

PM10

Jaargemiddelde

20 µg/m3

WHO advies

PM10

Daggemiddelde (mag max. 35 keer / jr worden overschreden)[2]

50 µg/m3

Grenswaarde

PM2,5

Jaargemiddelde

25 µg/m3 (sinds 2015)

Grenswaarde

PM2,5

Jaargemiddelde

20 µg/m3 (vanaf 2020)

Indicatieve grenswaarde (EU)

PM2,5

Jaargemiddelde blootstellingsconcentratie

20 µg/m3 (sinds 2015)

Grenswaarde[3]

PM2,5

Jaargemiddelde blootstellingsconcentratie

(vermindering blootstelling, afh. van blootstellingsindex in 2011)

14,4 µg/m3 (vanaf 2020)

Richtwaarde/ streefwaarde[4]

PM2,5

Jaargemiddelde

10 µg/m3

WHO advies

Benzeen

Jaargemiddelde

5   µg/m3

Grenswaarde

Ozon

Bevolking waarschuwen

180 µg/m3

Alarmwaarde v. mens

SO2

Uurgemiddelde  (mag max. 24 keer/ jr worden overschreden)

350 µg/m3

Alarmwaarde v. mens

SO2

24-uursgemiddelde  (mag max. 3 keer/ jr worden overschreden)

125 µg/m3

Alarmwaarde v. mens

 

[1] Van toepassing voor wegen w.v. ten minste 40.000 motorvoertuigen per etmaal gebruik maken.

[2] De daggemiddelde grenswaarde is voor PM10 belangrijker dan de jaargemiddelde norm van 40 µg/m3. Want de

   daggemiddelde norm komt ongeveer overeen met 32 µg/m3 jaargemiddeld.

[3] De blootstellingsconcentratie is de concentratie waaraan de stedelijke bevolking wordt blootgesteld. Deze

   blootstellingsconcentratieverplichting geldt voor rijksoverheid. Lokale overheden hoeven hier niet aan te toetsen

[4] Streefwaarden uit de Europese richtlijnen staan als 'richtwaarden' in de Wet milieubeheer.

[1] Based on study from the German Environment Agency

[1] Het stroomverbruik kan een behoorlijke kostenpost zijn als een reiniger het hele jaar aanstaat: Continu 50 W verbruiken is evenveel als 3 flinke (zuinige) koel-vries combinaties; 100 € / jaar.Modellen met vraagsturing d.m.v. sensoren zijn duurder in aanschaf maar verbruiken minder.

[2] Geluid is een moeilijk onderwerp maar in praktijk heel belangrijk, daarom wat vuistregels: De Bouwnorm 2012 voor installatiegeluid in          Verblijfsruimtes:       30       dB(A).     Daarvan afgeleid: Slaapkamers:  27-25  dB(A)    = 2 - 3 * zachter. De fabrikant geeft soms een waarde op 3 m afstand (of zelfs dat niet) en in een echo-loze vrije veld meting; Die is 10 dB lager en dit geeft een onjuiste, te positieve verwachting: In het vrije veld verzwakt geluid snel met de afstand maar binnen niet ! In een binnenruimte telt het geluidsniveau op 1 m afstand.

[3] Dit is nog niet specifiek onderzocht voor aërosolen met COVID-19.

[1] Het wetenschappelijk bewijs over de rol van aërosolen bij het verspreiden van COVID-19 is nog steeds niet waterdicht maar o.a. het Amerikaanse CDC is overtuigd dat aërosolen, naast grote druppels, een belangrijke rol spelen bij de overdracht van COVID-19.

[2] Een aardig inzicht in luchtvervuiling over de wereld kan worden verkregen op:

World's Air Pollution: Real-time Air Quality Index (waqi.info)

[3] De bouwnorm voor ventilatie neemt 1200 ppm CO2  als niveau maar recente onderzoeken i.v.m. virussen tonen aan dat 800 ppm wenselijk is, te bereiken door verdubbelde ventilatiecapaciteit. Veel openbare gebouwen, scholen en zelfs sporthallen voldoen al niet eens aan de 1200 ppm norm

Deel deze pagina